Proeftuin Natura 2000 Overijssel en Schiermonnikoog hebben op het eerste oog weinig met elkaar te maken, en toch kruisten op vrijdag 12 september hun wegen. Een delegatie van het eiland bezocht het bedrijf van pilotveehouder Rudie Freriks in Luttenberg en had daarbij een concrete vraag: kan de Proeftuin wat betekenen voor de landbouw op Schiermonnikoog?
De delegatie die afreisde naar Luttenberg was divers: melkveehouders van het eiland, afgevaardigden van de gemeente Schiermonnikoog, Provincie Friesland, Natuurmonumenten en Nationaal Park Schiermonnikoog. Zij kregen een uitgebreid programma voorgeschoteld. Daarbij stak de Proeftuin vooral in op de mogelijkheden die veehouders hebben om via de bedrijfsvoering ammoniakemissie te verminderen. Projectleider Cathy van Dijk legt uit: “De melkveebedrijven op Schiermonnikoog zijn letterlijk en figuurlijk verweven met de natuur. Een belangrijke vraag is dan wat de bedrijven zelf daadwerkelijk bijdragen aan de ammoniakdepositie, naast andere veroorzakers en de aanwezige deken van achtergronddepositie. Die vraag is heel complex. Zaken als windrichting en bijvoorbeeld de invloed van de mest van de vele aanwezige ganzen op het eiland spelen ook mee. Wij wilden ons echter focussen op waar de veehouder wél invloed op heeft.”
Rudie Freriks: “nieuwe strategie vraagt tijd”
Het bezoek startte met een rondleiding over het bedrijf van Rudie Freriks. Van Dijk: “Toen Rudie in 2012 begon met de Proeftuin zocht hij naar maatregelen die vooral inpasbaar moesten zijn in zijn bedrijfsvoering, zonder al te grote investeringen. Daarnaast was een scherpe spiegeling van zijn bedrijfsresultaten welkom.” Freriks toonde het bezoek wat hij de afgelopen jaren heeft geleerd en bereikt. Zijn strategie was gericht op het verbeteren van de voerefficiëntie, het aanpassen van de rantsoensamenstelling en het verhogen van de grasproductie. “Via praktische cijfers liet hij zien dat de strategie niet vanaf dag één ingevoerd was, maar dat zoiets tijd kost”, geeft Van Dijk aan. “Zijn verhaal maakte echter wel duidelijk dat met voer- en managementmaatregelen een flinke emissiereductie te behalen is.” Daarnaast onderstreepte Freriks het belang van de samenwerking met de Proeftuinadviseur. “Zijn adviseur spiegelde hem op objectieve wijze op ambities én de praktische uitvoer.”
De vervolgpresentaties van Yco Boersma (DLV) en Bas Bassa (DSM) maakten het pakket aan mogelijke maatregelen compleet. Want ook via stalmaatregelen en mestaanwending is reductie van ammoniakemissie te realiseren. De vraag van de delegatie of de Proeftuin wat kan betekenen voor Schiermonnikoog is in die zin zeker met ‘ja’ te beantwoorden. De Proeftuin biedt veehouders op Schiermonnikoog handvatten waar ze mee aan de slag kunnen. Van Dijk: “Echter, ook hier geldt dat reducerende maatregelen moeten passen bij een geldend beleids- en wettelijk kader. Van Dijk stond daarom nadrukkelijk stil bij het verzilvertraject van de Proeftuin in samenwerking met de Provincie Overijssel. “Voor de Provincie Friesland is het bijvoorbeeld een optie om de uitkomsten van het verzilvertraject, zoals nu geldend in provincie Overijssel, te adopteren. Als zij eveneens als bevoegd gezag de verzilverde maatregelen accepteren bij een NB-vergunningsaanvraag dan komen enkele maatregelen eerder in beeld voor toepassing dan wanneer gewacht wordt op de PAS.”
Na een dag vol informatie rondde de Proeftuin af met het aanbod om in ieder geval gebruik te maken van de Proeftuin-instrumenten, zoals de Proeftuin-BEA. Ook kan vanuit de Proeftuin meegedacht worden met een mogelijke gebiedsaanpak. Van Dijk: “Voorlopig is er veel informatie voor de delegatie om over na te denken. Het is aan hen om een volgende stap te zetten.”