De kansen die hij zag voor het toepassen van een ureaseremmer in de stal, waren voor melkveehouder Erik Wessels de belangrijkste reden om mee te doen aan Proeftuin Natura 2000 Overijssel.
Toen hij plannen maakte om een nieuwe stal voor zijn koeien te bouwen, verdiepte Erik Wessels in Rijssen zich uitvoerig in de mogelijkheden om de stal zo goed mogelijk te laten voldoen aan de eisen van koe, boer en milieu. In 2008 bouwde de melkveehouder een nieuwe, ruime stal met plek voor 175 koeien. De koeien lopen op een met rubber beklede roostervloer die door een Lely-mestrobot keurig schoongehouden wordt.
Tijdens de oriëntatie op de nieuwe stal sprak Wessels onder meer met milieuadviseur Gert-Jan Monteny. ‘Hij opperde het aanbrengen van een ureaseremmer op de stalvloer als mogelijkheid om ammoniakvervluchtiging tegen te gaan’, vertelt Wessels.
‘Dat idee heeft me niet meer losgelaten. Ik ben me er nader in gaan verdiepen. Ik heb me gemeld als deelnemer aan Proeftuin Natura 2000 Overijssel omdat ik het project als mooie kans zag om de mogelijkheden van ureaseremmers in de agrarische praktijk uit te proberen. Ik zag en zie de Proeftuin als een zinvol traject om met hulp van wetenschappers van Wageningen UR aan de slag te gaan met het realiseren van ammoniak-reductie, gecombineerd met goed boeren. Door begeleiding vanuit Projecten LTO Noord is de Proeftuin dicht bij de praktijk gebleven.’
Als mest en urine op de stalvloer en in de mestkelder bij elkaar komen, ontstaat er kans op ammoniak. Dit gebeurt onder invloed van het enzym urease. Ureum uit de urine van de koe wordt op de stalvloer en in de mestkelder met urease omgezet in ammonium. Dit ammonium wordt in de vloeistoffase deels omgezet in ammoniak. Ammoniak kan vanuit de vloeistoffase overgaan naar de gasfase en vervluchtigen. Zolang ureum niet is omgezet tot ammonium, kan er ook geen ammoniak uit gevormd worden. Met een ureaseremmer beperk je de activiteit van het enzym urease en daarmee de omzetting van ureum in ammonium.
Wessels: ‘Mijn idee was om op de mestrobot een tankje met ureaseremmer te monteren en de robot tijdens het mestschuiven een kleine hoeveelheid van het product te laten doseren. Dat zou zonder al te veel moeite gerealiseerd moeten kunnen worden. De mestrobot heeft al een tankje om tijdens het werk wat water te sproeien.’
Veelbelovend experiment
Met financiering van het ministerie van Economische Zaken lukte het om een praktijkexperiment uit te voeren op proefboerderij Dairy Campus in Leeuwarden.
‘Met een rugspuit hebben onderzoekers daar periodiek ureaseremmer op de stalvoer aangebracht. Je hebt er maar kleine hoeveelheden van nodig. 2,5 milligram per vierkante meter per dag is voldoende. De toepassing van de ureaseremmer zorgde er voor dat de urease-activiteit met 80 procent verminderde. De vervluchtiging van ammoniak ging met 20 procent omlaag’, meldt Wessels.
Toch is het binnen Proeftuin Natura 2000 Overijssel niet zo ver gekomen dat melkveehouder Wessels in zijn stal met ureaseremmer aan de slag is gegaan. ‘Er is geen toelating om ureaseremmer in stallen te gebruiken. En de fabrikant is vooralsnog niet van plan om kosten voor de benodigde, aanvullende, onderzoeken te maken om uiteindelijk zo’n toelating te verwerven.’
Wessels heeft nog steeds hoop dat er de komende jaren wel verdere onderzoeksstappen gezet worden om uiteindelijk in melkveestallen met de ureaseremmer aan de slag te gaan. ‘Het blijft in theorie een perspectiefvolle mogelijkheid om ammoniakvervluchtiging te voorkomen. Als je een mestrobot gebruikt voor de aanwending ben je ook technisch op weg om goed te borgen dat een veehouder het middel werkelijk gebruikt. De computer registreert alle ritjes van zo’n mestrobot.’
Aanwenden van mest
In de Proeftuin heeft Wessels verder nog aandacht besteed aan het aanwenden van mest. Bij een demonstratie op zijn bedrijf werden de diverse mogelijkheden getoond en besproken. Over de mogelijkheden van het aanzuren van mest bij aanwenden komt binnenkort een rapport uit.
Het verdunnen van de mest met water binnen de hele bedrijfsvoering heeft momenteel de volle aandacht binnen de Proeftuin.
Dit artikel komt uit de special over de ervaringen van vier jaar Proeftuin Natura 2000 Overijssel. Vind de digitale special hier.