‘Dat de overheid binnen de PAS ruimte biedt aan voer- en managementmaatregelen om de ammoniakuitstoot te verminderen, is zeker voor de helft toe te schrijven aan Proeftuin Natura 2000 Overijssel’, zegt Wiebren van Stralen.
Via de Programmatische Aanpak Stikstof ofwel PAS wil de overheid de depositie van stikstof op Natura 2000-gebieden verminderen. Aanvankelijk was het de bedoeling om dit alleen via stalmaatregelen en het emissiearm uitrijden van mest te bereiken.
Wiebren van Stralen, beleidsadviseur Milieu en Veehouderij bij LTO Nederland, was van meet af aan betrokken bij Proeftuin Natura 2000 Overijssel. ‘Het project ontstond uit onvrede bij LTO-bestuurders over het beleid van provincie Overijssel. Beide partijen zochten naar een traject om uit de impasse over het voorgenomen stikstofbeleid van de provincie te komen’, vertelt hij. ‘Dat leidde tot Proeftuin Natura 2000 Overijssel; een project om af te tasten of er mogelijkheden zijn om ammoniakreductie te bereiken in combinatie met een goede agrarische bedrijfsvoering.’
Geld verdienen
‘Met de Proeftuin willen we laten zien dat er mogelijkheden zijn om het niet slechter te doen voor de natuur, maar wel beter voor de boer. Tegelijkertijd helpt Proeftuin Natura 2000 Overijssel om ondernemers het inzicht te geven dat je vaak geld kunt verdienen met maatregelen die leiden tot minder ammoniakvervluchtiging’, legt Van Stralen uit.
Van Stralen stelt vast dat de impact van Proeftuin Natura 2000 Overijssel is verschoven van Overijssel naar het hele land. Dat komt door de politieke keuze om het stikstofbeleid te verankeren in een landelijk kader.
‘In de Proeftuin zagen we dat boeren veel belangstelling hebben om voer- en managementmaatregelen te nemen die bijdragen aan een beter bedrijfsresultaat in combinatie met ammoniakreductie. We hebben daar steeds de voorwaarde aan gekoppeld dat het moet gaan om maatregelen die met het overheidsbeleid te combineren moeten zijn. Dus maatregelen die te verzilveren zijn.’
Voor LTO-bestuurders was het lastig om ambtenaren überhaupt na te laten denken over het toelaten van voer- en managementmaatregelen bij ammoniakreductie. ‘Vooral op landelijk niveau leefden er veel vooroordelen; vooral over de handhaafbaarheid en controleerbaarheid.’
‘We maakten dankbaar gebruik van wat er in de Proeftuin gebeurt om die vooroordelen weg te nemen. We kunnen laten zien dat er bij veel maatregelen goede mogelijkheden zijn om ze te borgen’, zegt Van Stralen.
‘In Den Haag gaat het in beleidsdiscussies vaak over hoe het er in de boerenpraktijk aan toe gaat. Proeftuin Natura 2000 Overijssel was en is voor mij wat dat betreft enorm belangrijk. Regelmatig zijn we met ambtenaren en politici bij pilotveehouders van de Proeftuin op bezoek geweest om ze te laten zien wat er mogelijk is. Een voordeel van zulke bezoeken is dat er altijd een wisselwerking tussen boeren en politiek/overheid ontstaat. Meer wederzijds begrip is steevast het gevolg.’
Van Stralen stelt vast dat Proeftuin Natura 2000 Overijssel op allerlei niveaus invloed heeft gehad. ‘Een voorbeeld is de samenwerking met de ontwikkelaars van Aerius, het rekenprogramma dat de overheid binnen de PAS gebruikt om ammoniakdepositie te berekenen. Door informatie vanuit de Proeftuin te benutten, is het gelukt om de werking van Aerius te verbeteren.’
Regiospecifieke aanpak
Van Stralen rekent er op dat er in meerdere regio’s in Nederland een vervolg komt op Proeftuin Natura 2000 Overijssel. ‘Een Proeftuin Veenweiden staat in West-Nederland in de startblokken. Dat is nodig omdat Proeftuin Natura 2000 Overijssel zich grotendeels richtte op boeren op zandgrond. Bij veenweideboeren is de problematiek anders. Zij kunnen bijvoorbeeld minder makkelijk het aandeel snijmaïs in het voerrantsoen vergroten.’
‘Zoeken naar een regiospecifieke aanpak is dus zinvol. Echter overal geldt dat een efficiënte bedrijfsvoering het vertrekpunt is voor te nemen maatregelen.’